Odstępstwo od wartości, red. Agnieszka Doda-Wyszyńska, Michalina Szulejko

(seria: Kamera Kultura, z. 1)

Nazwa zajęć fakultatywnych „aksjologiczna analiza dzieła filmowego” z początku brzmiała nieco enigmatycznie. Ze względu na moje zainteresowania wybór przedmiotu związanego z szeroko pojętą sztuką filmową wydał mi się jednak najwłaściwszy.

Atutem cotygodniowych zajęć był ich kameralny charakter. Spotkania w małej grupie (wskutek pandemii odbywające się zdalnie) sprzyjały swobodnej dyskusji. Drogą głosowania wskazaliśmy obszary, nierzadko od siebie odległe, wokół których chcieliśmy się poruszać. Tematami przewodnimi poszczególnych zajęć były: determinacja, sztuka, miłość, bajka i odstępstwo od wartości. Ten ostatni stał się kluczowy dla dalszej pracy. Pod tym kątem oglądaliśmy filmy, które poddawaliśmy analizie w kontekście aksjologicznym. Jako uczestnicy mieliśmy realny wpływ na kształt zajęć, ponieważ poza omawianiem produkcji zaproponowanych przez prowadzącą zajęcia sami wskazywaliśmy tytuły naszym zdaniem zasługujące na komentarz. Nie zawsze się ze sobą zgadzaliśmy, różniliśmy się w interpretacjach, wykazywaliśmy różnorodne zainteresowania w zakresie gatunków filmowych, jak i poruszanej problematyki. Uważam to za ogromną zaletę konwersatoriów, dzięki którym zapoznałam się z dziełami dotychczas mi nieznanymi, a na te, których seans miałam już za sobą, spojrzałam inaczej. Niejednokrotnie konfrontowałam własne opinie z recenzjami koleżanek i kolegów, co tylko utwierdziło mnie w przekonaniu, że o aksjologii prezentowanej w filmach nie tylko warto, ale i trzeba rozmawiać.
Niniejsza publikacja dowodzi, że tematyka „odstępstwa od wartości” jest dla nas, młodych odbiorców, paradoksalnie równie istotna jak same wartości zawarte w nazwie przedmiotu.

Pomysł tej publikacji skrystalizował się pod wpływem prowadzonych przeze mnie zajęć w semestrze letnim 2020/2021. Aksjologiczna analiza dzieła filmowego tym różni się od recenzowania dzieła czy jego analizy, że zamiast skupiać się na filmowej wartości danego dzieła, zastosowanych środkach filmowych, ulokowaniu go w historii filmu myślimy przede wszystkim o naszym jego odbiorze. Jak doświadczamy filmów? Jak opowiedzieć o tym, co dla nas w obejrzanym filmie najważniejsze? Czy pozostaniemy w obrębie samego przedstawienia filmowego, czy wykroczymy poza nie, aby pełniej ukazać, dlaczego chcemy mówić o danym filmie? Dlaczego film obejrzany w młodości kształtuje przez całe życie nasze myślenie na jakiś temat? Dlaczego jakaś produkcja staje się punktem odniesienia dla innych filmów, książek, w ogóle – życia?

Staraliśmy się nie zestawiać filmów z innymi, po prostu oglądaliśmy je i opowiadaliśmy, jak i dlaczego dają nam materiał do przemyśleń. Na zajęciach z aksjologicznej analizy dzieła filmowego w roku akademickim 2020/21 największą popularnością cieszył się temat „odstępstwa od wartości”.

Celem projektu jest zmniejszenie dystansu między starszym a młodszym pokoleniem widzów. Nie rezygnując z zapraszania wykładowców, ale zachowując większe pole dla studentów i doktorantów, tworzymy przestrzeń swobodnej, ale i ograniczonej analizą tekstu filmowego wymiany myśli.

(ze Wstępu)

Publikacja dostępna online w formacie pdf w poniższej zakładce