Wlodzimierz Lapis, Herod w kolędach polskich zinterpretowany jako antywzór dla naukowców

Za wzór naukowców można obrać postaci występujących w kolędach polskich Mędrców ze Wschodu (nieraz nazywanych też Królami, Monarchami czy Magami), którzy szukali Tego, do Kogo prowadziła ich Gwiazda Betlejemska (tj. do nowo narodzonego Jezusa). W opozycji do nich swe działania względem Jezusa prowadził Herod. Pożądaną za wzór naukowca postawę Mędrców ze Wschodu przedstawiłem w swojej poprzedniej książce Postawa Mędrców ze Wschodu ukazana w kolędach polskich zinterpretowana jako wzór dla naukowców. Tam przeanalizowałem 82 kolędy, tu jedynie 10. W tej publikacji z kolei – będącej swego rodzaju kontynuacją tamtej pracy – zajmuję się Herodem, analizując, w jaki sposób przedstawienie w nich tej postaci można zinterpretować jako antywzór naukowca.
W tym celu ze strony https://www.koledypolskie.pl/spis-koled-pelna-lista/ (dostęp: 26 XII 2023 – 6 I 2024) pozyskałem 11 polskich kolęd czy pastorałek, w których to występuje postać Heroda (najpopularniejsza z nich, to „Mędrcy świata”). Jednej z nich – „Na kiju gwiazda” – nie biorę jednak pod uwagę, gdyż niej nie tyle występuje Herod, co osoby za niego przebrane (w jasełkach). Tym samym analizie poddaję 10 kolęd (które stanowią dla mnie „pierwotny materiał badawczy”). W dziewięciu z nich Herod pojawia się w kontekście przybycia do Betlejem Mędrców ze Wschodu, a w jednej (Uciekali, uciekali) – w kontekście ucieczki Świętej Rodziny do Egiptu.
Analizy poszczególnych kolęd na moje polecenia dokonuje sztuczna inteligencja (ChatGPT 3.5; „rozmawiałem” z nim w dniach 27 XII 2023 r. – 2 V 2024 r.), dając mi tym samym „wtórny materiał badawczy”, a ja następnie w syntetyczny sposób przedstawiam i analizuję te wyniki/dane. Korzystanie w pracy naukowej z Chata GPT jest w pełni poprawnym, etycznym i akceptowanym postępowaniem na uczelni, na której jestem afiliowany – UAM w Poznaniu – pod warunkiem wyraźnego podania, że tak się robi (co właśnie przed chwilą uczyniłem). Chata używam nie do generowania tekstu książki, lecz do zebrania materiału badawczego, który co prawda stanowi część pracy, jednak głównym jego zadaniem jest wykorzystanie go do dalszej analizy.

(z Wprowadzenia)

Publikacja dostępna online w formacie pdf w poniższej zakładce: Załączniki