Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Dorota Masłej (red.), Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym, Staropolskie spotkania językoznawcze, t. 3

W tomie skupiono się na użyteczności i adekwatności terminów, wskazywano wieloznaczność wielu z nich, zastanawiano się nad korzyściami i zagrożeniami płynącymi z zapożyczania terminów (zwłaszcza pomiędzy subdyscyplinami językoznawstwa, ale także pomiędzy odrębnymi dziedzinami nauki). Kilkakrotnie uzasadniano konieczność uzupełnienia zasobu terminów używanych w polskiej lingwistyce i umocowania terminów w danej metodologii (z uwzględnieniem genezy i ewolucji terminów i ich miejsca w siatce pojęciowej). Nie zabrakło również spojrzenia na terminy w aspekcie filozoficznym (epistemicznym), a wreszcie refleksji nad postawą lingwistów wobec terminologii (z terminomanią i terminofobią włącznie). Wydaje się, że ta burzliwa debata mogłaby sama stać się przedmiotem terminoznawczej refleksji.

Jak wspomniano, formuła „tylko dyskusja” znacząco wpłynęła na ostateczny kształt publikowanych tekstów. Niejednokrotnie referenci decydowali się na wprowadzenie poważnych zmian, a nawet przeredagowanie całych artykułów. Z tego powodu wiele z referatów znajdujących się w niniejszym tomie bardzo się różni od swoich pierwowzorów rozsyłanych przez uczestników przed spotkaniem. W tym tomie pojawiły się również nowe, o których nie dyskutowano w czasie obrad, a które wpisują się w problematykę z zakresu terminologii językoznawczej.

Ostatecznie mnogość poruszanych tematów oraz wielowątkowość artykułów nie pozwoliły na wprowadzenie do tego tomu podziału na spójne tematycznie rozdziały. Układ tej wieloautorskiej monografii jest oczywiście arbitralną decyzją redakcji. Niemniej jednak starano się o zachowanie pewnej logiki, prezentując artykuły w kolejności od tych, w których dominują zagadnienia ogólne, do tych, które dotyczą przede wszystkim problemów szczegółowych.

W grupie referatów skoncentrowanych wokół tematów fundamentalnych znalazły się teksty poświęcone stosunkowi badaczy (językoznawców) do terminów jako takich (Magdalena Danielewiczowa), artykuły, które odzwierciedlają problem zmienności terminów w zależności od przyjętej przez badacza perspektywy metodologicznej (Maciej Grochowski; Krystyna Kleszczowa), a także takie, które pokazują, jak posługiwanie się konkretnymi terminami kształtuje sposób patrzenia na dostępny badaczom materiał językowy (Tomasz Mika).

W niniejszym tomie prezentowane są ponadto opracowania z zakresu polszczyzny biblijnej i wiążących się z nią problemów terminologicznych (Stanisław Koziara; Kamila Termińska).

Część artykułów dotyczy stosowania konkretnych terminów, głęboko zakorzenionych w świadomości badaczy, niejednokrotnie rozumianych intuicyjnie, a przy głębszej analizie sprawiających kłopoty definicyjne. Są to terminy wykształcone na gruncie badań współczesnego języka polskiego, które okazują się nieadekwatne do opisu materiału dawnego, np. przypadek gramatyczny (Marcin Podlaski), stabilność (Aleksandra Janowska), cytat i przytoczenie (Dorota Rojszczak-Robińska), tekst i kontekst (Izabela Winiarska-Górska), zdanie (Olga Ziółowska).

Badacze w swoich tekstach zgłaszają brak i uzasadniają potrzebę wprowadzenia jakiegoś terminu (Magdalena Żabowska), a także próbują odtworzyć historię powstania i używania danego terminu (Kacper Kardas).

Znalazły się też w niniejszej monografii prace pokazujące, jakie problemy pojawiają się przy próbie zaadaptowania terminu z jednej dziedziny badawczej do innej (Aleksandra Deskur), nieadekwatność klasycznej terminologii językoznawczej odnoszonej do innego kodu językowego – języka migowego (Marta Wrześniewska-Pietrzak). Podjęto także problem tworzenia terminów na potrzeby prężnie rozwijającego się obecnie językoznawstwa komputerowego i korpusowego (Paulina Rosalska, Sebastian Żurowski).

(ze wstępu)