Maria Barbara Topolska, Rzeczpospolita Polska w Europie, redakcja naukowa Roman Maciej Józefiak

Siódmy tom Rozpraw Społeczno-Ekonomicznych Łużyckiej Szkoły Wyższej w Żarach we współwydaniu z Łużycką Szkołą Wyższą w Żarach.

Siódmy tom Rozpraw Społeczno-Ekonomicznych Łużyckiej Szkoły Wyższej im. Jana Benedykta Solfy w Żarach zawiera wybór wykładów Marii Barbary Topolskiej, zebranych przez Romana M. Józefiaka, redaktora naukowego tomu, pod wspólnym tytułem Rzeczpospolita w Europie. Jego publikacja stanowi pokłon w kierunku Autorki wykładów z okazji Jubileuszu Jej 85. Urodzin.
Autorka zajmuje poczesne miejsce wśród międzynarodowych elit nauki historycznej, a Jej dorobek naukowo-badawczy zapisany został na kartach blisko siedmiuset publikacji, wydanych w Polsce i za granicą. Topolska w międzynarodowych środowiskach historycznych zdobyła wielkie uznanie nie tylko swym bogatym dorobkiem twórczym, ale i pasją, z jaką od wielu lat bada dzieje wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej, urzeczona ich specyfiką społeczno-kulturową. Młode pokolenie historyków polskich, białoruskich, litewskich i ukraińskich w dorobku Uczonej często znajduje taki obraz wspólnej przeszłości swych narodów, jakiego nie sposób znaleźć w oficjalnej narracji akademickiej, co wynika z presji dzisiejszej polityki historycznej państw wyrosłych ze wspólnego pnia, jakim była dla nich Rzeczpospolita nie dwojga narodów, lecz czworga żywiołów etnicznych.
Zebrane w niniejszym tomie wykłady prowokują do głębokiej refleksji nad czynnikami, jakie determinowały kierunek rozwoju procesu historycznego narodów zjednoczonych pod berłem Jagiellonów, Wazów, Wettinów, a także „królów-rodaków”. Topolska wydobyła na światło dzienne szereg determinantów, jakie wpływały i nadal wpływają na niewłaściwą ocenę wspólnych niegdyś osiągnięć tych narodów, stymulujących ewolucję cywilizacji Zachodu. Manipulacja ich wspólną historią, a niekiedy polityczny cynizm, wygenerowały szereg stereotypów, eskalację wrogości między tymi narodami, niestety – również walki bratobójcze. Jak zauważa Topolska, nie należy przeceniać zasług polskości w rozwoju historycznym Kresów Wschodnich RP, nie można też nie doceniać roli cywilizacyjnej Litwinów, Białorusinów i Ukraińców. Wszystkie narody, które przez pięć wieków tworzyły społeczeństwo Rzeczypospolitej, znalazły się w orbicie opresyjnej polityki carskiej, a następnie sowieckiej Rosji. Dzięki wspólnej z Polską historii, na progu XXI wieku zyskały one szansę powrotu do cywilizacji Okcydentu.
Trwająca od 24 lutego 2022 roku wojna putinowskiej Rosji przeciwko Ukrainie sprawia, że stawiane przez Uczoną tezy dają asumpt nowej dyskusji nad przyszłością narodów, które łączy wspólna przeszłość.

Roman M. Józefiak

(z Wprowadzenia)