Dominika Gortych (red.), Wykluczenia

Marginalizacja grup społecznych ze względu na różnorakie czynniki to problem, który dotyczy każdego społeczeństwa. Przejawy tego fenomenu i jego konsekwencje sięgają dalekiej przeszłości: kolor skóry przyczynił się do powstania niewolnictwa, płeć do dyskryminacji kobiet, a w odpowiedzi na nią do rozwoju ruchu emancypacyjnego, pojęcie rasy przeniesione z darwinizmu społecznego na grunt ideologii faszystowskiej do ludobójstwa. Większość opisanych przypadków dotyczy czasów odległych. Nie oznacza to jednak, że WYKLUCZENIA nie dotyczą społeczeństw współczesnych. Dyskryminacja ze względu na płeć, orientację seksualną, wyznawaną religię, przynależność etniczną czy różnego rodzaju niepełnosprawność to wciąż aktualny problem. Idące z tym w parze stereotypowe myślenie prowadzi do coraz to poważniejszych konfliktów we współczesnym świecie – konfliktów, z którymi dzięki rozwojowi massmediów jesteśmy bez przerwy konfrontowani. Wyjdźmy jednak poza typowe rozumienie omawianego fenomenu. Poszczególne subsystemy kultury, takie jak literatura, film, muzyka czy sztuka reflektują problem WYKLUCZEŃ w różnoraki sposób. Postaci wszelkiego rodzaju odszczepieńców i autsajderów zapełniają karty niejednej powieści i są częstym motywem w muzyce czy filmie. Jednak też sami twórcy niejednokrotnie starają się obrosnąć tajemniczą legendą, stylizując się na nieprzystosowanych społecznie wolnomyślicieli. Wykluczenie na własne życzenie staje się tutaj pozą artystyczną, swoistym wyborem jednostki. Ile znamy takich przykładów? Kiedy bycie –innym– jest rzeczywistym problemem, a kiedy intencjonalnym działaniem, ukierunkowanym na wzbudzenie zainteresowania, wywołanie szoku, zdobycie popularności? Niniejsza publikacja jest pokłosiem ogólnopolskiej interdyscyplinarnej konferencji dla studentów i doktorantów, która odbyła się w ramach V edycji Kulturoznawczych Spotkań Germanistów i Przyjaciół 16 i 17 maja 2016 r. w Instytucie Filologii Germańskiej UAM. Organizatorem konferencji było KULT(ur)OWE Koło Naukowe przy IFG UAM, wspierane przez Zakład Kultury Niemieckiego Obszaru Językowego IFG UAM. Prezentujemy wybrane teksty, których Autorki i Autorzy podejmują refleksję na temat różnego rodzaju WYKLUCZEŃ.