Anna Linek, Joanna Wróblewska-Skrzek, Ojciec współczesny – na skrzyżowaniu oczekiwań i rzeczywistości, tom II: Między ideałem a codziennością – mężczyzna w nowej roli

W analizach współczesnych przemian społecznych nietrudno zauważyć, że uwaga socjologów została skupiona na kobiecie. Przez całe stulecia świat mężczyzn wydawał się wystarczająco określony i oczywisty. Również w obszarze publikacji i badań naukowych to zdecydowanie temat kobiet-matek ma przewagę. O mężczyźnie-ojcu napisano znacznie mniej. Jak zauważa Mariola Bieńko, „dopiero od lat 70. XX wieku można mówić o stałych i stopniowo różnicujących się badaniach nad problematyką ojcostwa”. Dziś nie budzi wątpliwości, że obie te role są równie ważne i potrzebne (choć nie brakuje tych, którzy wciąż temu przeczą, czy to na korzyść kobiet, czy mężczyzn). Obie role ulegają też ogromnym przeobrażeniom. Zauważa się jednak coraz bardziej potrzebę analizowania przemian współczesnej roli mężczyzny-ojca. Popularne w Anglii i Stanach Zjednoczonych men’s studies, gdzie jest ponad 200 takich ośrodków badawczych (do czego, według Małgorzaty Fuszary, przyczynił się między innymi sam feminizm), wskazują na coraz większą potrzebę zgłębiania tego tematu. Wydaje się więc dość oczywistym, że „w czasach, kiedy kobiety postanowiły określić się na nowo, mężczyznom nie pozostało nic innego, jak uczynić to samo”. Mężczyźni-ojcowie stają więc przed koniecznością ponownego zdefiniowania swojej tożsamości, ale też nowego zinterpretowania własnej roli męża i ojca, relacji z żoną i dziećmi, a także miejsca w świecie obowiązków domowych. Dlatego też Elizabeth Badinter zauważa, że to właśnie problem ojca jest tym najbardziej kontrowersyjnym po obu stronach Atlantyku.

Na fakt konieczności innego ujmowania kwestii macierzyństwa i ojcostwa w kontekście społecznym zwraca uwagę między innymi Margaret Mead: „Dowody świadczą jednak, że powinno się ujmować całą kwestię inaczej dla mężczyzn i dla kobiet: że mężczyźni muszą nauczyć się chcieć dawać bliźnim oraz że to zachowanie – dlatego właśnie, że jest wyuczone – jest kruche i może zniknąć stosunkowo łatwo w określonych warunkach społecznych, podczas gdy inne warunki pozwalają wyuczyć go skutecznie”. Otwarte zatem pozostają pytania: Jak sami ojcowie postrzegają dziś siebie i swoją rolę w rodzinie? Jak widzą swoją tożsamość w szerszym – społecznym otoczeniu?

W związku z faktem, że dominująca część badań koncentruje się na przemianach w zakresie społecznej roli kobiety, celem podjętego badania było ponowne zdefiniowanie społecznej roli mężczyzny. Wychodząc z założenia, że przemiany w definiowaniu kobiecości i ról kobiecych generują zmiany w sposobie definiowania męskości oraz ról pełnionych przez mężczyzn, zasadnicze pytanie brzmi: W jaki sposób mężczyźni, a zwłaszcza ojcowie reagują na redefinicję kontraktu płci oraz jak sami mężczyźni oceniają zachodzące współcześnie zmiany?

(Ze wstępu)