Andrzej Sławiński, Polsko-ukraińska współpraca wojskowa po 1991 roku

Radykalne przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej, upadek ZSRR i ustroju socjalistycznego doprowadziły do radykalnych zmian w przestrzeni geopolitycznej na kontynencie europejskim. Pojawienie się na wschodniej granicy Polski nowych krajów wymusiło konieczność kształtowania dobrosąsiedzkich stosunków, przy jednoczesnym ciągłym wzmacnianiu własnego bezpieczeństwa. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w uznaniu przez Polskę roli Ukrainy w regionie, co skutkuje konsekwentną chęcią nadania relacjom polsko-ukraińskim wymiaru „partnerstwa strategicznego”. Partnerstwo między Polską a Ukrainą nabiera szczególnego znaczenia także dla bezpieczeństwa europejskiego, a jedną z najważniejszych form tego partnerstwa jest współpraca wojskowa, realizowana zarówno w formie dwustronnej, jak i wielostronnej.
Dopiero na początku lat 90. ubiegłego stulecia polsko-ukraińska współpraca wojskowa zaczęła rozwijać się w nowej formule. Procesy społeczno-polityczne zarówno na Ukrainie, jak i w Polsce wymagały ustanowienia jakościowo nowych form relacji we wszystkich sferach, w tym również na płaszczyźnie wojskowej. Dla Ukrainy stosunki w wymiarze bezpieczeństwa są szczególnie ważne ze względu na reformy swoich Sił Zbrojnych oraz stałego zagrożenia militarnego ze strony Federacji Rosyjskiej.
Ponad trzydziestoletnie stosunki pomiędzy Polską i Ukrainą pokazały, że współpraca wojskowa między oboma państwami odzwierciedla geopolityczny wymiar stosunków dwustronnych i jest szczególnie ważna dla perspektyw realizacji doktryny polsko-ukraińskiego partnerstwa strategicznego w kontekście bezpieczeństwa i obronności. Na obecnym etapie stosunków militarnych i wojskowo-politycznych między oboma państwami wypracowano wiele skutecznych mechanizmów i form współpracy, a kontakty w sferze wojskowej są częste, jednak wymagają dalszego pogłębiania. Złożony i wieloaspektowy zestaw celowych środków wojskowych i wojskowo-politycznych został ukształtowany na podstawie ustawodawstwa Ukrainy zgodnie z nowymi międzynarodowymi normami prawnymi. Jednym z ich bezpośrednich rezultatów było zapewnienie dwustronnych stosunków międzypaństwowych w sferze wojskowo-politycznej o wyraźnie euroatlantyckiej orientacji. Mając na uwadze te kwestie przeanalizowano główne etapy i kierunki współpracy wojskowej między Rzeczpospolitą Polską a Ukrainą, przedstawiono jej doświadczenia, aktualny stan oraz perspektywy rozwoju. Należy zauważyć, że historia kształtowania się i rozwoju stosunków polsko-ukraińskich w sferze wojskowej rozpoczęła się wraz z uzyskaniem przez Ukrainę niepodległości i nie straciła na znaczeniu na przestrzeni lat. Od początku lat 90. stosunki militarno-polityczne przeszły pewną ewolucję i na początku XXI wieku, podobnie jak relacje polsko-ukraińskie w ogóle, osiągnęły poziom „partnerstwa strategicznego”. Wynika to z wewnętrznego rozwoju społeczeństwa ukraińskiego i polskiego, a także czynników zewnętrznych, konieczności znalezienia nowej formuły zapewniającej pokój i bezpieczeństwo na kontynencie europejskim. Okupacja Półwyspu Krymskiego oraz wschodnich terenów Ukrainy przez Federację Rosyjską, a także rozpoczęcie przez nią pełnoskalowej inwazji w 2022 roku na Ukraine, stworzyły nową rzeczywistość w stosunkach z Rzeczpospolitą Polską, Unią Europejską i NATO. Wraz z politycznym zbliżeniem z krajami zachodnimi pojawiła się zupełnie nowa szansa na osiągnięcie wyższego poziomu współpracy w zakresie bezpieczeństwa i obronności. Realistyczna ocena sytuacji międzynarodowej w Europie skłania Ukrainę do intensyfikacji współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności z Polską oraz integracji ze strukturami europejskimi i euroatlantyckimi, w szczególności z Unią Europejską i Sojuszem Północnoatlantyckim.
Celem niniejszego opracowania była ocena uwarunkowań, zakresu, form oraz perspektyw współpracy wojskowej pomiędzy Polską a Ukrainą po 1991 roku. W czasie badań były stosowane metody teoretyczne, takie jak: analiza, synteza, porównanie, analogia, uogólnianie, wnioskowanie i abstrahowanie, a także metody empiryczne spośród, których należy wymienić jakościowe metody badawcze.

(ze Wstępu)